Trong những năm gần đây, sự phát triển các kho lưu trữ hàng hóa trên giá cao tầng là một xu hướng trong nền kinh tế toàn cầu. Đây là kết quả của sự phát triển công nghệ, nhu cầu thương mại điện tử và các yêu cầu ngày càng cao về tối ưu hóa không gian lưu trữ trong các ngành sản xuất và phân phối. Kho lưu trữ hàng hóa trên giá cao tầng ra đời để giải quyết vấn đề không gian trong bối cảnh các khu công nghiệp và thành phố ngày càng hạn hẹp về diện tích. Thay vì mở rộng theo chiều ngang như trước đây, các nhà kho hiện đại đã tận dụng không gian theo chiều dọc, sử dụng các hệ thống kệ hàng cao tầng có thể lên đến hàng chục mét. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm diện tích đất đai mà còn tăng cường khả năng lưu trữ, đáp ứng nhu cầu lưu trữ khối lượng hàng hóa khổng lồ. Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm thì còn kéo theo những hệ lụy cần phải xem xét, đánh giá để có những giải pháp, biện pháp thích hợp, cụ thể như:
Đặc điểm về kiến trúc: Kết cấu chủ yếu của kho lưu trữ hàng hóa trên giá cao tầng là khung thép, mái tôn và gồm 2 bộ phận chính là khung chịu lực và phần mái. Khung chịu lực gồm các cột, dầm, vì kéo thép; khung ngang được liên kết với nhau bằng kết cấu dọc gồm hệ giằng thép, kết cấu mái, dầm, kết cấu đỡ tường; khung phụ là xà gồ mái, dầm tường, thanh chống đỉnh tường. Bộ phận mái tôn gồm khung, kèo và tôn lợp. Chi phí xây dựng các nhà kho dạng này tương đối thấp, thời gian xây dựng ngắn, sử dụng được lâu dài và dễ dàng bảo dưỡng tuy nhiên khả năng chịu lửa kém. Do đó, các vụ cháy chỉ sau 15 - 20 phút, dưới tác động của nhiệt độ cao, các kết cấu chính của nhà kho như: Cột chịu lực, hệ giằng, vách cứng, các bộ phận của sàn như dầm, xà hoặc tấm sàn,... nếu không được bảo vệ bằng vật liệu chống cháy sẽ gây sập đổ một phần hoặc toàn bộ phần mái và cả công trình. Trường hợp các kết cấu chịu lực chính được bảo vệ bằng vật liệu chống cháy tương đương bậc chịu lửa I, II thì sau thời gian từ 90 đến 120 phút có thể dẫn đến sập đổ công trình.
Đặc điểm lữu trữ hàng hóa: Kho lưu trữ hàng hóa trên giá cao tầng luôn tồn tại một lượng chất cháy lớn, đa dạng, có thể bao gồm bất kỳ nguyên liệu, thành phẩm, bán thành phẩm và những vật liệu, hàng hóa dễ cháy, tập trung với khối lượng lớn được xếp trên các giá đỡ cao từ 5,5 đến 25 mét. Khi có cháy xảy ra, đám cháy sẽ dễ dàng phát triển và mau chóng vượt tầm kiểm soát, khiến việc chữa cháy trở nên khó khăn. Nhiều kho chứa các vật liệu dễ cháy như nhựa, giấy, hóa chất, hoặc thậm chí là các chất độc hại, khi đám cháy bùng phát, không chỉ có ngọn lửa mà còn có khói độc và khí nóng lan tỏa, tạo ra những thách thức lớn trong việc kiểm soát tình hình và bảo đảm an toàn cho lực lượng tham gia chữa cháy.
Nguy cơ cháy lan trong các kho hàng hóa lưu trữ trên giá cao tầng: Các hàng hóa được lưu trữ trên giá cao tầng thường có không gian trống giữa các giá hàng, tạo điều kiện thuận lợi giúp oxy dễ dàng khuếch tán, từ đó tăng tốc độ lan truyền của lửa từ giá này sang giá khác. Nếu không có hệ thống ngăn cháy hiệu quả, lửa có thể bùng phát nhanh chóng và rất khó để ngăn chặn. Bên cạnh đó, hệ thống phòng cháy, chữa cháy ở các kho hàng chưa được trang bị đầy đủ hoặc hệ thống không được duy trì hoạt động dẫn đến việc dập tắt lửa ở các khu vực lưu trữ hàng hóa trên cao sẽ trở nên khó khăn hơn gây cháy lan nhanh chóng.
Thực trạng phương tiện phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ được trang bị hiện nay: Nhiều trang thiết bị chữa cháy, CNCH, thiết bị bảo hộ cho cán bộ, chiến sĩ còn lạc hậu chưa đáp ứng đủ yêu cầu trong các tình huống khẩn cấp; số lượng các phương tiện, thiết bị chữa cháy hiện đại còn hạn chế, chưa được trang bị rộng rãi trên toàn quốc, như: trực thăng chữa cháy (hiện chưa có ở nước ta), robot chữa cháy (hiện nay trang bị được 13 robot chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ trên toàn quốc),... dẫn tới việc tiếp cận gần các đám cháy có nguy cơ sập đổ cao như các kho lưu trữ hàng hóa trên giá cao tầng có kết cấu nhà khung thép, mái tôn còn gặp nhiều khó khăn.
Những vấn đề đặt ra trong công tác chữa cháy đối với kho lưu trữ hàng hóa trên giá cao tầng ở Việt Nam
Điều động, huy động lực lượng, phương tiện: Khi có cháy xảy ra ở kho lưu trữ hàng hóa trên giá cao tầng, trên cơ sở thông tin và diễn biến đám cháy, người chỉ huy cần điều động hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền điều động các lực lượng, phương tiện chữa cháy và CNCH phù hợp, bao gồm: xe chữa cháy, xe thang (số lượng tối đa hiện có của đơn vị), xe CNCH, xe cần vươn, xe trạm bơm, xe chiếu sáng, robot chữa cháy, máy bơm chữa cháy, lăng giá chữa cháy di động, thiết bị bay không người lái, máy nạp khí thở, bình dưỡng khí dự phòng. Bên cạnh đó cần huy động thêm các lực lượng, phương tiện, như: xe cẩu, xe xúc, xe ủi, xe nâng, các loại xe tiếp nước phục vụ chữa cháy, giàn đèn chiếu sáng di động, xe cứu thương,... của các đội PCCC cơ sở, chuyên ngành và các lực lượng đơn vị Công an, y tế, cấp nước, điện lực
Nguồn nước chữa cháy: Các đám cháy kho hàng hóa thường có quy mô lớn, vì vậy nước chữa cháy phải cung cấp đủ lưu lượng, áp lực để cho lăng phun hoạt động được liên tục. Bên cạnh đó cần huy động các máy bơm chữa cháy lấy nước từ các nguồn nước tự nhiên có trữ lượng lớn như ao, hồ để đáp ứng được yêu cầu chữa cháy trong thời gian dài. Đảm bảo các điều kiện hậu cần: Khi chữa cháy vào ban đêm phải tổ chức chiếu sáng bên trong và bên ngoài khu vực cháy. Trường hợp tổ chức chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ trong thời gian dài phải bảo đảm hậu cần chiến đấu; bố trí thay ca, kíp chiến đấu phù hợp để bảo đảm duy trì hoạt động chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ được liên tục; kiểm tra tình trạng hoạt động của các loại phương tiện tham gia chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ; bố trí phương tiện dự phòng để thay thế kịp thời khi có yêu cầu.
Đảm bảo an toàn cho lực lượng: Để đảm bảo an toàn cho lực lượng tham gia chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ cần trang bị đầy đủ thiết bị bảo hộ cá nhân gồm: Quần áo chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ chuyên dụng, mũ, ủng, găng tay, mặt nạ phòng độc cách ly. Khi chữa cháy ở các khu vực có hoá chất độc hại, hoá chất có tính ăn mòn, ngoài các thiết bị, dụng cụ đã được trang bị cho cán bộ chiến sĩ, chỉ huy chữa cháy cần phải có biện pháp bảo đảm an toàn cho lực lượng, phương tiện để tránh nguy cơ nhiễm độc. Không cho người và phương tiện không có nhiệm vụ vào khu vực chữa cháy.
Trung Thành Phòng 5/C07
